Wie zorgt voor het erfgoed van de toekomst?
Voor nieuwe erfgoedgoedprofessionals vond op 11 februari een netwerkbijeenkomst plaats, georganiseerd door het Mondriaan Fonds en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Het was een middag vol ontmoetingen en uitwisseling van kennis tussen een nieuwe generatie erfgoedprofessionals en sleutelfiguren uit het werkveld. Actuele thema’s kwamen aan de orde, steeds gewijd aan een specifieke casus uit de vier disciplines van de erfgoedsector: landschap, archeologie, monumenten en musea.
Host van de bijeenkomst was Christian Pfeiffer, beleidsmedewerker Erfgoedvereniging Bond Heemschut in Amsterdam en Monumententalent 2019.
Het programma ging van start met een keynote speech door Léontine Meijer-van Mensch, directeur Staatliche Ethnologische Sammlungen Sachsen in Leipzig, Dresden en Herrnhut. Aansluitend kon worden deelgenomen aan break-out-sessies over relevante casussen binnen de erfgoedsector, aangedragen door uiteenlopende erfgoedinstellingen.
Het programma met de break-out-sessies zag er als volgt uit:
1. Duurzaamheid in collectiebeheer: hoe kun je de geschiedenis op duurzame wijze toegankelijk maken?
Sessie 1:
Museum Boijmans Van Beuningen: met hoofd sector collectie en onderzoek Sandra Kisters én hoofd conservering en restauratie Christel van Hees
Museum Boijmans Van Beuningen bezit oude schilder- en beeldhouwkunst, moderne, hedendaagse en toegepaste kunst, pre-industriële en industriële gebruiksvoorwerpen.
Sessie 2:
Erfgoedhuis Zuid-Holland: met directeur Marielle Hendriks én coördinator business development Evelien Masselink
Erfgoedhuis ondersteunt, verbindt en inspireert erfgoedbetrokkenen bij het in stand houden en ontsluiten van cultureel erfgoed in Zuid-Holland. Dit resulteert in projecten en publicaties gerealiseerd in opdracht van provincie Zuid-Holland, de erfgoedtafels Zuid-Holland, gemeenten, musea, erfgoedinstellingen en stichtingen.
2. Omgang met koloniaal erfgoed in 2021: hoe maak je koloniale collecties zichtbaar en toegankelijk en vergroot je het historisch bewustzijn?
Sessie 1:
Beyond Walls: met co-founder Suzanne Rastovac én event producer Glenda Pattipeilohy
Beyond The Collection: Hoe kunnen koloniale collecties bijdragen aan een kritisch historisch besef en tegelijk toegankelijk zijn voor een breder publiek? Hoe verhouden instituten zich tot de diverse diaspora communities verbonden aan koloniale collecties? En, in hoeverre komen deze werelden samen? In deze sessie verkent Beyond Walls vraagstukken rondom omgang met koloniaal erfgoed en kijkt ook voorbij de institutionele muren.
Sessie 2:
Nationaal Museum van Wereldculturen: met hoofd onderzoek Henrietta Lidchi
Het Nationaal Museum van Wereldculturen is een rijksmuseum dat in 2014 is ontstaan door de fusie van het Afrika Museum in Berg en Dal, het Rijksmuseum Volkenkunde in Leiden en het Tropenmuseum in Amsterdam. Musea over mensen, die willen inspireren tot een open blik op de wereld en bijdragen aan wereldburgerschap. In mei 2017 is het Wereldmuseum Rotterdam als samenwerkingspartner verbonden aan het NMVW en delen zij naast de collectie ook dezelfde missie.
3. Jonge erfgoedprofessionals in de organisatie: hoe leer je van elkaar en welke rol heeft de jonge erfgoedprofessional?
Sessie 1:
Villa Mondriaan Winterswijk: met directeur Charlotte Rixten
Villa Mondriaan is een museum over de jonge jaren van Piet Mondriaan. Mondriaan verwierf wereldfaam in Parijs en New York. Minder bekend is dat zijn schilderscarrière begon in Winterswijk, waar hij van zijn achtste tot zijn twintigste jaar woonde.
Sessie 2:
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed: met coördinator Training Sharing Stories Iris Volkers en projectmedewerker Yulia Dolinina
én DutchCulture: met Veysel Yuce (programmamanager erfgoed)
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) werkt onder de rechtstreekse verantwoordelijkheid van de minister van OCW en voeren wet- en regelgeving en erfgoedbeleid uit dat het ministerie en de dienst samen maken. Ook ontwikkelt de RCE praktisch toepasbare kennis en geeft advies over rijksmonumenten, landschap & leefomgeving, archeologie en roerend erfgoed.
Sessie 3:
Landschap Erfgoed Utrecht: met adviseur archeologie Alexander Bunt
Landschap Erfgoed Utrecht heeft als missie om het landschap en het culturele erfgoed in Utrecht te beschermen, te beheren en te verrijken.
Sessie 4:
Erfgoed Jong: met historicus Martine van der Veer
Erfgoed Jong is een onafhankelijk landelijk netwerk van jongeren tussen 16 en 30 jaar met interesse in én een mening over (immaterieel) erfgoed. Met lef, kennis en verrassende perspectieven willen ze de erfgoedwereld een nieuwe impuls geven.
4. Digitalisering: archiveren, beheren en behouden voor de toekomst.
Sessie 1:
DEN: met algemeen directeur Maaike Verberk
DEN is het kennisinstituut voor digitalisering in de cultuursector. De opkomst van de digitale transformatie in de maatschappij roept voor culturele organisaties nieuwe vragen op en biedt nieuwe kansen. DEN stelt culturele instellingen in staat om die kansen en mogelijkheden te benutten.
Sessie 2:
LIMA: met directeur Gaby Wijers
LIMA is hét platform in Nederland voor digitale kunst waar nieuwe technologieën, wetenschap, digitale cultuur en kunst worden getoond, waar de discipline actief wordt bevraagd en waar wordt gereflecteerd op het veld en de positie ervan in de maatschappij.
Sessie 3:
Black Archives: met mede-oprichter Mitchell Esajas.
The Black Archives is een historisch archief en cultureel centrum waar mensen terecht kunnen voor inspirerende gesprekken, inhoudelijke activiteiten en boeken vanuit zwarte en andere perspectieven die elders vaak onderbelicht blijven. The Black Archives wordt gedragen door de organisatie New Urban Collective.
5. De toekomst van erfgoedzorg en -beleving: interdisciplinaire samenwerkingen, regionaal aanbod en startende initiatieven
Sessie 1:
STIPO: met adviseur en stedelijk erfgoedprofessional Sienna Veelders
STIPO biedt een open venster op een betere stad. Het is een multidisciplinair team voor stedelijke ontwikkeling, gedreven door duurzame kwaliteit en menselijke maat.
Sessie 2:
StadmakersCoöperatie: met Floor Ziegler én Marianne Visser
én Landschap Erfgoed Utrecht: met Marianne Visser (senior adviseur archeologie en erfgoed)
Stadmakers inspireren en katalyseren de samenwerking tussen verschillende actoren, als bewoner, ambtenaar, projectontwikkelaar, (professionele) initiatiefnemer en soms ook als bestuurder. De StadmakersCoöperatie is van de leden en ondersteunt de beweging door samen te brengen, projecten te doen, te leren en krachten te bundelen.
Sessie 3:
KITLV, Koninklijk Instituut voor Taal-, Land-, en Volkenkunde: met PhD Onderzoeker en Community engagement coördinator Tibisay Sankatsing Nava
KITLV is een onderzoeksinstituut voor de bestudering van Zuidoost-Azië en de Cariben vanuit een interdisciplinair en comparatief perspectief.
Sessie 4:
Erfgoedparticipatie FARO (RCE): met specialist participatie Margriet Nguyen én onderzoeksassistent Wilma Simons Richard
Het Europese Verdrag van Faro benadrukt de maatschappelijke en verbindende waarde van erfgoed en het belang van deelname door de samenleving. In nauwe samenwerking met erfgoedorganisaties onderzoekt de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed daarom de komende jaren hoe burgerinitiatief en -participatie het beste kunnen worden gestimuleerd en gefaciliteerd.
6. Never waste a good crisis: erfgoed na corona.
Sessie 1:
Nederland Monumentenland: met directeur Marlo Reeders
én Welmoed Wijmans (zelfstandig erfgoedprofessional en Monumententalent 2018)
Nederland Monumentenland organiseert en brengt evenementen en interactie tot stand, om op deze manier een relevante bijdrage te leveren aan kennisdeling over en beleving van monumenten.
Sessie 2:
Netwerk Digitaal Erfgoed: met domeinmanager Digitaal Erfgoed Houdbaar Marcel Ras
én Stadsarchief Amsterdam: met adviseur verwerving en ontsluiting digitale particuliere archieven Mirjam Schaap
Het Netwerk Digitaal Erfgoed is opgezet met als missie om met alle erfgoedinstellingen in Nederland een stelsel van landelijke voorzieningen en diensten te ontwikkelen voor het verbeteren van de zichtbaarheid, bruikbaarheid en houdbaarheid van digitaal erfgoed. Op die manier creëren we gezamenlijk meer maatschappelijke meerwaarde van ons digitale erfgoed.
Het Stadsarchief Amsterdam is het historisch documentatiecentrum van de stad Amsterdam met 50 kilometer archieven, een historisch- topografische collectie met miljoenen kaarten, tekeningen, en prenten, een bibliotheek en omvangrijke geluids-, film- en fotoarchieven.
7. Publiek en (erfgoed)vrijwilligers: over het versterken van betrokkenheid en community building
Sessie 1:
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed: met lead/enterprise architect Henk Alkemade
Sessie 2:
Verhalenhuis Belvedere: met initiator Linda Malherbe én beeldend kunstenaar Fenmei Hu
Verhalenhuis Belvédère wil door middel van kunst, cultuur en (persoonlijke) verhalen zo veel mogelijk mensen met elkaar en met de stad verbinden. We maken mensen, gemeenschappen en de veranderende stad zichtbaar voor elkaar en voor een breed publiek en dragen zo bij aan de culturele en maatschappelijke ontwikkeling van de stad.
Sessie 3:
Van Gogh Museum: met relatiemanager Nederlandse fondsen Emma Swaan én HR-adviseur Susan Aukema
Het Van Gogh Museum heeft ’s werelds grootste collectie aan kunstwerken van Vincent van Gogh, en bezit ruim 200 schilderijen en 500 tekeningen.
Sessie 4:
Tong Tong Fair: met programmeurs Leslie Boon én Arnaud Kokosky Deforchaux
De Tong Tong Fair is geworteld in de Indische hoofdstad van de wereld, Den Haag, en komt voort uit de Pasar Malam Tong-Tong/Besar. Het is een actuele mix van Oost en West, altijd in beweging. Door samenzijn en creativiteit blijven we de Indische cultuur ontwikkelen.
8. Codes en richtlijnen: hoe om te gaan met Fair Practice Code, Code Diversiteit & Inclusie en Code Governance Cultuur?
Sessie 1:
Kunsten ‘92: met theatermaker en bestuurslid Anne Breure
Kunsten ’92 is de belangenorganisatie voor de hele culturele en creatieve sector, met 380 leden uit alle disciplines, van de kunsten tot nieuwe media, design, musea en monumenten, en van makers tot organisaties. Met een gezamenlijke stem willen we het maatschappelijke en politieke klimaat voor cultuur in Nederland verstevigen.
Sessie 2:
Musea Bekennen Kleur: met projectleider Aspha Bijnaar
Musea Bekennen Kleur is een platform waar musea diepgaand met elkaar in gesprek gaan over de vraag hoe we gezamenlijk diversiteit en inclusie gaan waarmaken. Het doel is om musea duurzaam te verenigen in hun streven om diversiteit en inclusie daadwerkelijk te verankeren in het DNA van de verschillende organisaties. Dit wordt toegespitst op de vier p’s: Programma, Publiek, Personeel, Partners, met ruimte voor kennisuitwisseling en (zelf)reflectie.
Tijdens de pauzes werden speeddates georganiseerd tussen de professionals en instellingen.
HERE: Heritage Reflections wordt georganiseerd door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en het Mondriaan Fonds. HERE is een platform waarin kennisuitwisseling tussen nieuwe erfgoedprofessionals en instellingen centraal staat. Voor nieuwe erfgoedprofessionals zodat ze kennismaken met elkaar en de erfgoedinstellingen. Voor de instellingen zodat ze een nieuw netwerk kunnen aanspreken in plaats van de al bestaande netwerken. Dit zorgt voor nieuwe perspectieven en het uitbreiden van het netwerk van zowel de instellingen als de erfgoedprofessionals.