Mogelijk gemaakt

Van opgraving tot (3D-geprint) skelet

Triceratops, Naturalis.

Van opgraving tot (3D-geprint) skelet

Naturalis en het Statens Natuurhistorisch Museum, Kopenhagen
Regeling: Internationale Samenwerkingsprojecten Erfgoedinstellingen Jaar van toekenning: 2017

Naturalis heeft met de inzet van innovatieve 3D-printtechnieken een unieke en natuurgetrouwe reconstructie gemaakt van een Triceratops (letterlijk vertaald: driehoorngezicht). De reconstructie is gebaseerd op 5 Triceratops-skeletten die Naturalis tussen 2013 en 2017 opgroef in Wyoming, Amerika. Omdat de skeletten niet helemaal compleet zijn, zijn de ontbrekende onderdelen aangevuld met 3D-prints van materiaal van andere Triceratopsen, gescand bij collega-instituten in de Verenigde Staten en elders. Ook werd er aanvullend onderzoek gedaan naar de doodsoorzaak van de Triceratopsen. Het project werd samen met het Statens Natuurhistorisch Museum in Kopenhagen gerealiseerd.

Het doel van de samenwerking was om in beide musea de ervaring met en de toepassing van 3D-scannen en -printen uit te bouwen. Daarmee hebben de musea de mogelijkheden en reikwijdte van de toepassing vergroot en 2 museale presentaties kwalitatief naar een hoger plan getild: een natuurgetrouw Triceratops-skelet in de vaste presentatie van het nieuwe Naturalis en een 3D-kopie daarvan in Kopenhagen.

Daarnaast was dit project de uitgelezen kans om via een aantal BSc- en MSc onderzoeksprojecten de kennis over Triceratops in het algemeen en déze Triceratops-fossielen in het bijzonder verder uit te bouwen en zo de museumbezoekers een zo compleet mogelijk verhaal te kunnen vertellen rondom de vondst.

Dinolab Naturalis, Yasmin Grooters is aan het prepareren. Foto: Taco van der Eb.

Opgravingen

Alweer een tijd geleden, in 2013 deden onderzoekers van Naturalis een bijzondere ontdekking. In Wyoming (Amerika) vonden zij de resten van minstens 5 Triceratopsen. Nog 3 expedities volgden en meer dan 1000 botten werden opgegraven van deze 67 miljoen jaar oude fossielen. Het is uitzonderlijk dat meerdere exemplaren bij elkaar liggen.

Van een van de dieren, alias “Dirk”, zijn destijds flink wat botten omhooggehaald: diverse schedelfragmenten, een stuk onderkaak, de grote beenderen uit de poten met uitzondering van de linkerellepijp, allebei de schouderbladen en het merendeel van de heupbeenderen. Het bleek een goede basis om een skelet van de gehoornde dinosauriër te kunnen bouwen.

3D-prints

De ontbrekende botten en botfragmenten zijn met behulp van 3D-printers nagemaakt. “Bij de reconstructie is zoveel mogelijk eigen materiaal gebruikt, dus waar dat kon zijn de fossielen gespiegeld. Voor de ontbrekende botten hebben we het skelet van een andere triceratops gescand. Sommige van die botten zijn bij het fossilisatieproces wat vervormd en verdraaid, maar met een hoop digitaal boetseerwerk is het gelukt om deze post-mortem vervormingen op te heffen. Retro-deformeren heet dat. De geprinte botten schuiven dan weer beter in elkaar en maakt ook dat de houding van het skelet realistischer is.” aldus expert Pasha van Bijlert.