Programma HERE | Heritage Reflections

Positionaliteit heeft zijn wortels in de sociale en culturele antropologie. Het is een concept dat laat zien dat wie je bent, bepaalt wat je weet over de wereld. In de antropologie is het schrijven van een positieverklaring een vereiste, het erkennen en analyseren van je identiteit en ervaringen die je perspectief op de wereld vormen. Met andere woorden het idee van neutraliteit wordt betwist, hier komt het begrip intersectionaliteit in relatie tot positionaliteit om de hoek kijken. Je positionaliteit beïnvloedt de manier waarop je werkt en hoe een verhaal, een evenement of een tentoonstelling uiteindelijk tot stand komt. In deze lezing leer je wat positionaliteit betekent en hoe het van toepassing is op de erfgoedpraktijk.

Tijdens deze lezing wordt je meegenomen in de demografische ontwikkelingen van de Nederlandse samenleving. Wat betekenen deze ontwikkelingen voor de erfgoedsector? De demografische ontwikkelingen lopen sterk uiteen: we kijken bijvoorbeeld naar de huidige vergrijzing én hebben oog voor de ontwikkelingen van de volgende generatie(s).

Martin van Engel neemt je in zijn presentatie mee in ‘The Culture’. Waarom is deze doelgroep belangrijk en hoe kunnen erfgoedinstellingen ze aantrekken? Martin zoomt daarvoor in op het belang van divers personeel en partnerships.

Jo’anne van Ooijen, jurist en kunsthistorica, zal tijdens deze sessie de haken-en-ogen uiteenzetten van ethische kwesties binnen fondsenwerving. Hierbij wordt aangehaakt aan de ICOM Code of Ethics for Museums en de ICOM Standards on Fundraising, die ook handvatten aanreiken voor de bredere culturele sector. Na de presentatie is er een interactief gedeelte waarbij deelnemers met elkaar in gesprek gaan over ethische kwesties op basis van gedeelde ervaringen of een casus.

Deze sessie wordt georganiseerd in samenwerking met de Museumvereniging en begeleid door Mirthe Frese.

Van vrijwilliger tot vriend of donateur; erfgoedinstellingen beogen mensen te verbinden aan hun organisatie. Tijdens deze sessie nemen we de filantropische relatie onder de loep van mensen met meerdere culturele achtergronden. Je leert meer over hoe vrijwilligers en filantropen met een diasporische en bi-culturele achtergrond omgaan met het geven van tijd, geld en goederen aan goede doelen, een organisatie of een instelling.

In deze seminar voeren we een open gesprek over de positionaliteit van (gevestigde) instellingen ten opzichte van gemarginaliseerde gemeenschappen, in het bijzonder Caribische gemeenschappen van de ABCSSS-eilanden. Hoe ga je een duurzame relatie aan? Hoe kan het ontleden van de positionaliteit van je instelling nieuwe samenwerkingsverbanden in kaart brengen? En welke problemen treffen community-werkers nu aan in de erfgoedsector? Alfrida Martis zal best practices en knelpunten delen gebaseerd op haar community werk bij Caribbean Ancestry Club.

Het Moslim Archief is een historisch archief en cultureel-educatief centrum voor het cultureel en religieus erfgoed van Nederlandse moslims. Het Moslim Archief wil het bewustzijn vergroten over de culturele en religieuze rijkdom van Nederland, waar Nederlandse Moslimgemeenschappen(pen) en individuele moslims aan (hebben) bijgedragen. Alia Azzouzi en Kashif Amin zullen onder meer vertellen over de missie, visie en doelstellingen van het Moslim Archief NL, maar ook over de uitdagingen. Daarna is er ruimte voor vragen en een open gesprek.

Ervaarden queer personen op schepen een meer vrije identiteitsbeleving dan aan land? Deze vraag staat centraal in het oral history project Zee van Ruimte. Bob vertelt over de aanleiding van het project, deelt resultaten en laat zien hoe deze een plek hebben gekregen binnen het museum. Hij gaat in op het vinden van een uitdagende doelgroep en het vragen naar gevoelige onderwerpen. Verder reflecteert hij op de positie van het project binnen het verzamelbeleid van het museum. Daarna gaat hij graag het gesprek aan om ervaringen uit te wisselen.

Alfrida Martis (zij/haar) is een Bonairiaanse schrijver, public speaker en community organizer. Ze werkt momenteel als kwartiermaker/diversity officer op de Willem de Kooning Academie (WdKA) in Rotterdam, waar ze met veel zorg en kunde advies uitbrengt over inclusief kunstonderwijs, support biedt aan gemarginaliseerde groepen en leiding geeft aan inclusiviteitsprojecten. Buiten het onderwijs werkt ze als een onafhankelijke adviseur, onderzoeker en artistieke leider in de kunst- en cultuursector, gespecialiseerd in sociale rechtvaardigheid en community care voor Caribische gemeenschappen. Ze is ook een medeoprichter en community organizer van Caribbean Ancestry Club: een community platform dat jongeren van de ABCSSS-eilanden in Nederland samenbrengt. 

Alia Azzouzi (zij/haar) werkt als beleidsadviseur bij de gemeente Rotterdam en is debatleider en presentator. Eerder werkte zij als projectleider bij Kosmopolis en tot 2019 was zij eigenaar van Espresso Dates, een ontbijt- en lunchroom waar heel Rotterdam samenkwam. Azzouzi is lid van de stuurgroep van het Moslim Archief. Het Moslim Archief is in 2022 opgericht en streeft naar een breder en beter beeld van de geschiedenis en het heden van Nederlandse moslims en een verrijking van het collectieve geheugen van Nederland.

Andries van den Broek (hij/hem) werkt bij het Sociaal en Cultureel Planbureau, waar hij veelvuldig publiceerde over ‘het culturele leven’, vooral over ontwikkelingen in culturele interesse en culturele participatie. Hij stond mede aan de basis van de cultuurindex. Voor hem omvat cultuur zowel kunst als erfgoed, en omvat participatie zowel bezoek als beoefening en vrijwilligerswerk. In zijn eigen vrije tijd is hij veelvuldig bezoeker van musea en concerten, erfgoedbeoefenaar op ‘de bruine vloot’ op Wieringen en kunstbeoefenaar als accordeonist in zijn folkpunk band Bunch of Bastards. Als vrijwilliger is hij stagemanager op een popfestival en zat hij in het bestuur van een popzaal en van de stichting World Music Form Nl.

Bob van de Poll (hij/hem) verzamelt en onderzoekt namens Het Scheepvaartmuseum mondelinge geschiedenissen van queer bemanningsleden van Nederlandse koopvaardijschepen in de periode 1950-’80. Hij draagt bij aan het veiligstellen en toegankelijk maken van deze verhalen en het verbinden van soortgelijke internationale initiatieven, ter bevordering van een meerstemmige maritieme geschiedschrijving.

Jo’anne van Ooijen (zij/haar) is jurist en kunsthistorica, opgeleid aan de universiteiten van Maastricht en Leiden. Na een loopbaan bij de Rechtspraak werkt zij nu als zelfstandige in de kunst- en erfgoedsector. Zij richt zich op het snijvlak van recht, ethiek en erfgoed en vooral op de musea. Haar bezigheden betreffen momenteel vooral roofkunst en koloniaal erfgoed, herkomstonderzoek, collectiemobiliteit en ontzamelen. Jo’anne werkt in opdracht van o.a. de Museumvereniging, het Amsterdams Fonds voor de Kunst, het Ministerie van OCW en allerlei culturele instellingen. Voor deze opdrachtgevers ondersteunt zij adviescommissies, begeleidt zij projecten en schrijft zij rapporten. Als zelfstandige geniet zij ook van de vrijheid om te reizen.

Kashif Amin (hij/hem) is geboren en opgegroeid in Amsterdam. Zo begon zijn start in de Kunst en Cultuursector als debatleider in het Tropenmuseum voor de tentoonstelling Urban Islam. In dit museum heeft hij van 2003 tot en met 2009 de functie van rondleider, museumdocent, verteller en educatief ontwikkelaar vervuld. Hij is trots op het feit dat hij de eerste en enige man is met een migratieachtergrond die ooit heeft gewerkt als museumdocent voor het G.R.A.S. project. Het G.R.A.S. project was een uniek samenwerkingsproject van vier grote Amsterdamse musea. Het Van Gogh-, Rijks-, Amsterdams Historisch- en het Stedelijk museum richtten zich met dit project gezamenlijk specifiek op leerlingen van middelbare scholen. Inmiddels wordt hij wordt regelmatig gevraagd door verschillende organisaties om op te treden als moderator om zwaar beladen maatschappelijke thema’s, tussen verschillende groepen bespreekbaar te maken. Ook adviseert Kashif organisaties als het gaat om diversiteit en inclusie. Sinds kort is hij curator voor het Moslim Archief NL en expert diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid.

Martin van Engel is expert op het gebied van diversiteit en inclusie. Als adviseur zet hij inclusieve programma’s op bij allerlei culturele instellingen. Zo werkte hij onder andere voor het Van Gogh Museum, waar hij een breed samengesteld onderzoeksteam aanstuurde en academische papers schreef. Ook is hij lid van de Raad van Advies van Museum MORE, lid van de Nationale Unesco Commissie, commissielid van Fonds 21 en de Amsterdamse Kunstraad.

Malika Ouacha (zij/haar) is parttime promovendus bij de afdeling Business-Society Management van Rotterdam School of Management, Erasmus Universiteit. Ze combineert haar promotieonderzoek naar cross-border filantropie en vrijwilligerswerk tussen Europa en de MENA, met een aanstelling als docent en academisch coördinator aan de School of Social Work van Hogeschool Windesheim.

Siela Ardjosemito-Jethoe is cultureel antropoloog en socioloog, verder is ze columnist, woordkunstenaar en ondernemer. Ze is DIG expert, waarbij ze de afgelopen 20 jaar heeft gewerkt op het snijvlak van onderwijs, kunst, cultuur, onderwijs en samenleving. Momenteel is ze adjunct-directeur bij Avans Creative Innovation. Ze werkte mee aan publicaties als Superdivers! (2013), Onbeschreven erfgoed (2017) en Diversiteit in de Samenleving (2017 en 2020). Haar columns zijn te lezen bij CultuurPers! en Sarnamihuis. Haar Woordkunst was te zien op podia van Sacred Songs, O Rotterdam, Woorden Worden Zinnen. CtDu is haar trainings-, coachings- en adviesbureau gericht op gelijkheid, diversiteit en inclusie. Ze is medeverantwoordelijk voor de podcast Diversiteit in Check en Zeg maar gewoon wit. Verder is ze commissaris bij het Mauritshuis en voorzitter bij Lloyds Company.

Wim Manuhutu (hij/hem) (Vught, 1959) is historicus en erfgoed professional. Na zijn studie aan de Universiteit Utrecht waar hij zich specialiseerde in de geschiedenis van Indonesië, maakte hij van 1987 tot 2009 deel uit van de directie van het Moluks Historisch Museum. Sinds 2009 is Wim Manuhutu met Manu2u actief als adviseur, onderzoeker, curator en moderator, met name op onderwerpen als koloniale geschiedenis, de postkoloniale samenleving, diversiteit en inclusie en meerstemmigheid. Hij publiceert ook over bovengenoemde onderwerpen. Sinds 2019 is Wim Manuhutu parttime als docent verbonden aan de afdeling geschiedenis van de Vrije Universiteit Amsterdam.