Afgelopen week is de sculptuur Balot vanuit het Virginia Musem of Fine Arts (VMFA) aangekomen in Lusanga, Congo. Op dinsdag 19 maart organiseerde het kunstenaarscollectief Cercle d’Art des Travailleurs de Plantation Congolaise (CATPC) een speciale ceremonie om het beeld terug te verwelkomen. Vooruitlopend op de Nederlandse vertegenwoordiging op de 60ste editie van La Biennale di Venezia vroeg kunstenaarscollectief CATPC de tijdelijke bruikleen van Balot aan. CATPC werkt voor de Nederlandse inzending samen met kunstenaar Renzo Martens en curator Hicham Khalidi. De sculptuur zal voor het publiek in de White Cube in Lusanga te zien zijn van 20 april tot 24 november 2024, parallel aan La Biennale di Venezia. In het Nederlands paviljoen in Venetië zal Balot te zien zijn via een live stream.
Op 19 maart, in aanwezigheid van de gemeenschap, pers, lokale autoriteiten en VMFA-curator Dr. Ndubuisi C. Ezeluomba – die de lening mede mogelijk maakte – hield CATPC een ceremonie en rituele processie waarna het beeld in de White Cube werd geïnstalleerd in afwachting van de tentoonstelling die in het kader van La Biennale di Venezia op 20 april zal openen. Ced’art Tamasala sprak namens CATPC en de gemeenschap, en toespraken werden gehouden door Rene Ngongo (voorzitter van CATPC) en Eelco van der Lingen (directeur van het Mondriaan Fonds).
Tijdens de ceremonie speelden de leden van CATPC de geschiedenis van de Pende opstand in 1931 na, die direct verband houdt met de sculptuur Balot. Vervolgens voerde CATPC de live performance ‘The Judgement of the White Cube’ uit. Na de performance liep de ‘geest van de white cube’ de White Cube in, pakte Balot en bracht het naar buiten. Daar begon de rituele processie naar de Kissende, een ritueel huis voor heiligdommen, waar de sculptuur tussen voorouderbeelden en beelden van CATPC werd gezet.
De sculptuur Balot is sinds 2015 in de collectie van VMFA. Het beeld werd in 1931 gemaakt na de Pende-opstand door een Kwilu Pende kunstenaar als krachtsobject om de boze geest van de Belgische koloniale officier Maximiliaan Balot te belichamen en te bedwingen. Het werd ingezet als bescherming tegen het plantageregime. Gezien de huidige omstandigheden op de voormalige Unilever-plantages en de verzetsstrategieën van de hedendaagse gemeenschappen, is voor CATPC de terugkeer van de sculptuur, zelfs op tijdelijke basis, van grote betekenis.
Ced’art Tamasala namens CATPC:
“Wij van CATPC maken deel uit van een nieuwe generatie plantagearbeiders die duurzame antwoorden zoekt, voorstelt en vindt op de vragen die de sleutel vormen tot de bevrijding van de plantages. De terugkeer van Balot geeft ons richting en versterkt onze zaak. De terugkeer van Balot zal het evenwicht herstellen en het onrecht uit het verleden corrigeren wat ons uiteindelijk in staat stelt om het land dat van ons werd afgenomen door koloniale krachten terug te kopen. Het zal ons in staat stellen om de gedwongen en destructieve monocultuur af te schaffen en de aarde te beplanten, te regenereren en te voeden, tot het weer heilige bossen worden.”