Voor de Prix de Rome Architectuur 2022 werkte het Mondriaan Fonds samen met het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en Het Nieuwe Instituut. Het centrale thema dit jaar was Healing Sites; uiteenlopende locaties die te maken hebben met een maatschappelijk trauma. Een internationale jury heeft 4 architecten geselecteerd. De genomineerden waren: Arna Mačkić, Dividual (Andrea Bit en Maciej Wieczorkowski), Lesia Topolnyk, en Studio KIWI (Kim Kool en Willemijn van Manen).
De genomineerden hebben gedurende een werkperiode van 4 maanden onderzoek gedaan naar de beladen geschiedenis van deze plekken en naar het helende potentieel van ruimtelijk ontwerp en de rol die zij als architecten, landschapsarchitecten en stedenbouwkundigen vervullen in de samenleving. Ze proberen te werken op een manier die hun gekozen bouwlocaties herstelt, ondanks – of dankzij – een heftige nalatenschap. De 4 verschillende invullingen van Healing Sites waren tot en met 9 april 2023 te zien in Het Nieuwe Instituut en een begeleidende publicatie werd uitgegeven door Jap Sam Books.
Op 1 december 2022 werd de prijswinnaar bekend gemaakt: Lesia Topolnyk!
Winnaar Prix de Rome Architectuur 2022: Lesia Topolnyk
Lesia Topolnyk ontving op 1 december 2022 de Prix de Rome Architectuur 2022 uit handen van staatssecretaris Cultuur en Media, Gunay Uslu. Lesia ontving de onderscheiding voor haar inzending ‘No Innocent Landscape’ over de crashsite van MH17. Bij de prijs hoort een geldbedrag van € 40.000 en een werkperiode bij een artist in residency naar keuze.
Topolnyk koos als Healing Site het mijnbouwdorp Hrabove in haar geboorteland Oekraïne, dat in 2014 wereldnieuws werd toen passagiersvlucht MH17 er werd neergeschoten en waarbij alle 298 inzittenden om het leven kwamen. In haar ontwerp No Innocent Landscape laat Topolnyk zien hoe het landschap, dat het decor vormt voor een dergelijke gebeurtenis, op zichzelf niet onschuldig is, maar een gecompliceerd samenspel van wereldwijde en lokale geschiedenissen. In dit geval is Hrabove niet alleen de plek van de aanslag op MH17, maar ook die van illegale mijnbouwactiviteiten met een negatief effect op het natuur en milieu in de regio. Met vertel- en bouwtechnieken deconstrueert Topolnyk in haar donkere, beklemmende ontwerp deze relatie. Zij stelt dat traumaverwerking en wederopbouw op een dergelijke plek pas kan plaatsvinden na zo’n deconstructie, en dat architectuur hierbij kan bemiddelen.
Arna Mačkić
Arna Mačkić presenteerde het International Centre for Architectural Disaster. In het Haagse gebouw waar het Joegoslaviëtribunaal tot en met 2017 mensenrechtenschendingen in voormalig Joegoslavië behandelde, richt Arna Mačkić een openbaar centrum in voor het collectieve herstel van bouwkundige rampen.
Dividual
Dividual (Andrea Bit en Maciej Wieczorkowski) presenteerde Celebrating the unproductive. Op het terrein in het Drentse Veenhuizen waar armen met landarbeid van hun armoede werden ‘genezen’, legt Dividual een strook aan ter ere van het onproductieve, onrendabele of nutteloze.
Studio KIWI
Studio KIWI (Kim Kool en Willemijn van Manen) presenteer de Grounds of [in]justice. In de kantoren waar de Belastingdienst tienduizenden Nederlanders dupeerde met terugvorderingen die in strijd waren met de grondbeginselen van de rechtsstaat, wil Studio KIWI juist nieuwe rechtsgronden aanleggen.
De jury
Een internationale jury heeft een keuze gemaakt uit een lijst van 53 architecten die zichzelf voor de prijs hebben aangemeld. De jury van de Prix de Rome Architectuur 2022 bestaat uit: Afaina de Jong (oprichter en directeur AFARAI); Alessandra Covini (medeoprichter en mededirecteur Studio Ossidiana, winnaar van Prix de Rome 2018); Carson Chan (directeur Emilio Ambasz Institute bij MoMA); Dirk Sijmons (oprichter H+N+S Landschapsarchitecten); Jan Jongert (oprichtend partner Superuse Studios); Syb Groeneveld (directeur-bestuurder Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, technisch voorzitter).
Samenwerking
De Prix de Rome Architectuur wordt dit jaar georganiseerd door het Mondriaan Fonds in samenwerking met het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en Het Nieuwe Instituut, in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Een begeleidende publicatie werd uitgegeven door Jap Sam Books.